Λιβύη: Επιτομή του αναχωρητισμού μας στη Μεσόγειο

Τoυ Νικόλα Φαραντούρη, ευρωβουλευτή (the Left), μέλους της Επιτροπής Ασφάλειας –
Άμυνας και Προϋπολογισμού και συντονιστή της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μέλους της Διακοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας Ε.Ε. – ΗΠΑ. Καθηγητή Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, κατόχου της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet

ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ανακατατάξεις που ξεκίνησαν με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και εντάθηκαν με τη νέα κρίση στη Μέση Ανατολή, επηρεάζουν άμεσα και την Ελλάδα. Η Λιβύη, και ειδικότερα η προσωρινώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση της Τρίπολης, σε αγαστή συνεργασία με την Άγκυρα, απειλεί πλέον ευθέως τα ελληνικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο.

ΤΑ ΟΣΑ βλέπουν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες είναι άκρως ανησυχητικά.

Η Ρηματική Διακοίνωση που κατατέθηκε από την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) στα
Ηνωμένα Έθνη, με αφορμή τις ελληνικές ενεργειακές έρευνες νοτίως της Κρήτης, στηρίχθηκε στο τουρκολιβυκό μνημόνιο (2019).

Αυτό μπορεί να είναι παράνομο αλλά, όπως είναι προφανές, η Άγκυρα αξιοποιεί στρατηγικά την περίσταση για να διαμορφώσει τετελεσμένα.

ΕΞΗΓΟΥΜΑΙ: Έχουμε περάσει σε μια
εποχή στην οποία το διεθνές σύστημα μεταλλάσσεται, με κυρίαρχη πλέον τη λογική της ισχύος.

Επομένως, η (κατά τ’ άλλα ορθώς) εμφατική επίκληση του διεθνούς δικαίου από μόνη της, χωρίς συνοδεία στρατηγικών εναλλακτικών πίεσης, δεν αρκεί για την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων.

Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στη Λιβύη επανελήφθη η πάγια ελληνική θέση υπέρ της διεθνούς νομιμότητας και του διαλόγου, ωστόσο η εφεκτική στάση της λιβυκής πλευράς και η απουσία χειροπιαστών αποτελεσμάτων ανέδειξαν -για άλλη μια φορά- τα όρια μιας πολιτικής που επενδύει περισσότερο σε προσδοκίες παρά σε στρατηγικές πραγματικότητες.

Η ΤΟΥΡΚΙΑ, αντίθετα, ακολουθεί σταθερά μια ενεργή αναθεωρητική πολιτική, με «νεοοθωμανικά» χαρακτηριστικά στο επίπεδο της γεωπολιτικής.

Αποκτά συνεχώς αυξανόμενη επιρροή στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, στα Βαλκάνια, στον Καύκασο, στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, επικαλούμενη την Ιστορία όχι ως παρελθόν αλλά ως ενεστώτα χάρτη ζωτικών συμφερόντων.

Με τη βοήθειά της, η Λιβύη φτάνει να κηρύσσει εξωτερικά όρια υφαλοκρηπίδας έως τις ακτές της Κρήτης.

ΣΕ ΑΥΤΟ το περιβάλλον, η Ελλάδα δεν μπορεί να περιορίζεται στον ρόλο του παρατηρητή ούτε να αναμένει την αποκατάσταση μιας ιδανικής (αλλ’ ουτοπικής) διεθνούς τάξης.

Όπως έχω τονίσει δημοσίως, η χώρα μας οφείλει να διεκδικήσει ρόλο, όχι να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Συγκεκριμένα και αποτελεσματικά. Όχι θεωρητικά κι αφηρημένα.

Για παράδειγμα, ως μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμού του Ευρωκοινοβουλίου, έχω προτείνει συγκεκριμένα τη σύνδεση της ευρωπαϊκής οικονομικής και αναπτυξιακής βοήθειας προς τη Λιβύη με την ακύρωση -με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο – του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Η επιθετική Ρηματική Διακοίνωση αποτελεί από μόνη της ένα διπλωματικό σήμα κινδύνου, που δεν μπορεί να αγνοείται.

ΣΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ, έχω ήδη ζητήσει ευρωπαϊκό συντονισμό και δίκαιη κατανομή κονδυλίων προς τη Λιβύη, καλύπτοντας και την ανατολική πλευρά του Τομπρούκ, που σήμερα παραμένει αποκλεισμένη από την επίσημη ευρωπαϊκή πολιτική.

Η Ιταλία, με ρεαλισμό, έχει ήδη προχωρήσει από το 2023 σε συμφωνίες και με την πλευρά Χαφτάρ, διασφαλίζοντας την επιρροή της σε όλο το λιβυκό φάσμα.

Η Ελλάδα, που είχε αναπτύξει προνομιακές σχέσεις με τον στρατάρχη της Ανατολής, όχι μόνο δεν τις κεφαλαιοποίησε αλλά τις άφησε να ατονήσουν – χωρίς σχέδιο, χωρίς στρατηγική, και σήμερα καλείται να διαχειριστεί την προϊούσα και οφθαλμοφανή τουρκολιβυκή σύγκλιση.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ, η Ελλάδα οφείλει να αποκτήσει στρατηγική κουλτούρα αποτροπής. Όχι για να επιλέξει τη σύγκρουση, αλλά για να καταστήσει σαφές ότι δεν θα αποδεχθεί τετελεσμένα.

Η αποτροπή δεν είναι προκλητικότητα – είναι προϋπόθεση σοβαρής εξωτερικής πολιτικής.

Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ του διπλωματικού βάρους της Ελλάδας στη Λιβύη και γενικότερα στη Βόρεια Αφρική δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση γεωπολιτικής επιβίωσης.

Η Ελλάδα οφείλει να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων που τα τελευταία χρόνια έχει εγκαταλείψει παρακολουθώντας αμήχανα τις εξελίξεις.

Η Λιβύη κινδυνεύει να γίνει η επιτομή του εγκληματικού αναχωρητισμού μας στη Μεσόγειο.