Η στιγμή που η Γη απέκτησε «μάτια» στον ουρανό – Μια μικρή μπάλα που άνοιξε τον παγκόσμιο ουρανό της τηλεόρασης

Ξημερώματα 10ης Ιουλίου 1962, από το Cape Canaveral της Φλόριντα, εκτοξεύεται για πρώτη φορά ένας δορυφόρος που δεν προορίζεται για στρατιωτικές αποστολές ή πειράματα επιστημονικού χαρακτήρα, αλλά για κάτι πολύ πιο φιλόδοξο: να ενώσει την εικόνα και τη φωνή δύο ηπείρων.

Ονομάζεται Telstar 1, έχει σχήμα σφαίρας, διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από μια μπάλα μπάσκετ και είναι καλυμμένος με ηλιακά κύτταρα. Στα 77 κιλά βάρος του κουβαλά μια επανάσταση: την αρχή της παγκόσμιας ζωντανής τηλεοπτικής μετάδοσης.

Από το όραμα του Άρθουρ Κλαρκ στη δορυφορική τηλεόραση

Το 1945, ο Βρετανός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Άρθουρ Κλαρκ δημοσιεύει μια ριζοσπαστική ιδέα: να τεθούν δορυφόροι σε γεωστατική τροχιά, ώστε να λειτουργούν ως τηλεπικοινωνιακοί σταθμοί μεταξύ ηπείρων. Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω συνεργασίας της NASA με την AT&T και τα Bell Labs, υλοποιούν ένα πιο ταπεινό – αλλά πρωτοποριακό – πρώτο βήμα.

Με επένδυση που ξεπερνά τα 50 εκατ. δολάρια, ο Telstar 1 εξοπλίζεται με ενισχυτές κύματος TWTA, σύστημα μετάδοσης 14 watt, κεραίες μικροκυμάτων και δυνατότητα μεταφοράς εικόνας, φωνής, δεδομένων και φαξ.

Μόλις λίγες ώρες μετά την εκτόξευση, ο Telstar στέλνει την πρώτη ζωντανή εικόνα από τις ΗΠΑ προς τη Γαλλία: μια αμερικανική σημαία που κυματίζει στον σταθμό της AT&T στην Αντόβερ του Μέιν.

Στις 23 Ιουλίου, το κοινό παρακολουθεί την πρώτη δημόσια δορυφορική τηλεοπτική μετάδοση μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής: στο πλάνο εμφανίζονται ο Γουόλτερ Κρονκάιτ από τη Νέα Υόρκη, ο Ρίτσαρντ Ντίμπλμπι από τις Βρυξέλλες και εικόνες από το Άγαλμα της Ελευθερίας και τον Πύργο του Άιφελ.

Πριν εμφανιστεί ο πρόεδρος Κένεντι στο πλάνο, μεταδίδεται κατά λάθος live αγώνας μπέιζμπολ των Cubs με τους Phillies, σηματοδοτώντας… την πρώτη αθλητική μετάδοση διατλαντικά. Το ίδιο βράδυ, ο δορυφόρος μεταδίδει και το πρώτο τηλεφώνημα μέσω δορυφόρου, μεταξύ του αντιπροέδρου Λίντον Τζόνσον και του προέδρου της AT&T.

Ένας «ήρωας» 7 μηνών – και το πυρηνικό πλήγμα που τον σκότωσε

Ο Telstar 1 λειτουργεί κανονικά έως τον Νοέμβριο του 1962, όταν η πυρηνική δοκιμή Starfish Prime στην ανώτερη ατμόσφαιρα δημιουργεί ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που καταστρέφει το κανάλι εντολών του.

Ο δορυφόρος «παλεύει» για λίγο ακόμη – επανενεργοποιείται στις 20 Δεκεμβρίου και εκπέμπει διαλείπουσα τηλεμετρία έως τις 21 Φεβρουαρίου 1963, οπότε και σιγεί οριστικά.

Μολονότι έζησε μόλις 7 μήνες, ο Telstar είχε ήδη αλλάξει τον κόσμο. Πριν τον Telstar, χρειάζονταν ώρες για να μεταφερθεί ένα βίντεο από Λονδίνο σε Νέα Υόρκη – ακόμα και για την τηλεοπτική μετάδοση της στέψης της Ελισάβετ, το 1953, το φιλμ πετούσε με αεροπλάνο. Μετά τον Telstar, το παγκόσμιο κοινό μπορούσε να δει σε πραγματικό χρόνο τις Ολυμπιάδες, τις προεδρικές δηλώσεις, τις εκτοξεύσεις πυραύλων και τις κρίσεις.

Ο Κένεντι τον αποκαλεί «σύμβολο των αμερικανικών επιτευγμάτων στο διάστημα». Ο κόσμος τον θυμάται ως το σημείο μηδέν του παγκόσμιου τηλεοπτικού πολιτισμού.

Από τον Telstar στο live streaming ετών

Η τεχνολογία που ξεκίνησε εκείνο το καλοκαίρι του 1962 με ένα δορυφόρο-μπάλα 34 ιντσών και κεραίες 7 ορόφων, έγινε σήμερα εφαρμογή στο κινητό μας. Οι δορυφόροι σε γεωστατική τροχιά, όπως τους φαντάστηκε ο Άρθουρ Κλαρκ, δίνουν πια 24ωρη κάλυψη.

Η ιστορία του Telstar είναι η ιστορία του πλανήτη που έγινε κοινότητα. Είναι η αρχή του CNN, των διεθνών εκλογών, των Ολυμπιάδων που βλέπουμε ζωντανά, της γεωπολιτικής εικόνας που φτάνει ταυτόχρονα σε κάθε ήπειρο. Ήταν ο πρώτος. Και ακόμα «ταξιδεύει» νοερά πάνω από τα κεφάλια μας.