«Απορώ που δεν έχουν ανακηρύξει την τέχνη τρομοκρατική ενέργεια»

Δεν υπήρχε περίπτωση να μη γίνει πολιτική συζήτηση με τον Κλέωνα Γρηγοριάδη. Οχι γιατί ήταν βουλευτής του ΜέΡΑ25 και συνεχίζει να είναι στο κόμμα, αλλά γιατί είναι γνήσιο πολιτικό ον. Είναι γιος των γονιών του, είναι από μόνος του - όλα οδηγούν σε βαθιά πολιτική σκέψη. Τέλος και τελεία. Δυστυχώς (απίστευτα δυστυχώς όμως) ο πατέρας του, ο γιατρός Γιώργος Γρηγοριάδης, «έφυγε» πρόσφατα από κοντά μας, αλλά το παράδειγμά του είναι εκεί.

Ο Κλέωνας μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον πολιτικής δράσης και καλλιτεχνικής αναζήτησης. Και έγινε ηθοποιός και πολιτικός. Τώρα πρωταγωνιστεί στην (επίσης πολιτική στην ουσία της) παράσταση «Κακά σκηνικά», ένα σατιρικό βαριετέ, μια «μετεπιθεώρηση» όπως την ονομάζουν, σε κείμενο Γιάννη Αποσκίτη και σκηνοθεσία Σίμωνα Κακάλα, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Μια δύσκολη, εξωφρενική και πολύ αστεία παράσταση όπου δεν μένει τίποτα όρθιο. Η συζήτησή μας με τον Κλέωνα ήταν πραγματικά αστείρευτη - όποιος τον ξέρει, τον έχει ακούσει στη Βουλή ή σε παρέες, γνωρίζει πως μιλάει επί της ουσίας αλλά έχει πάντα πολλά να πει. Οπότε θα παραλείψουμε τις ερωτήσεις μας, θα τις ενσωματώσουμε στις απαντήσεις, μα θα κρατήσουμε μόνο μία: την τελευταία. Και την πιο προσωπική, και για τους δυο μας.

@Karol Jarek

Η συζήτηση ξεκινάει με τον πατέρα του, τον γιατρό Γρηγοριάδη: «Δεν ισχύει το “ουδείς αναντικατάστατος”. Ενας φίλος μού είχε πει: “Οσο ζούσε ο Χατζιδάκις, δεν τολμούσαν να κάνουν ό,τι ήθελαν, γιατί υπήρχε”. Αυτό ισχύει: σαν κάποιοι μη αναντικατάστατοι άνθρωποι είναι εν ζωή, όπως ήταν ο Μάνος ή ο Γλέζος ή ο Τσαρούχης ή πιο πίσω ο Βελουχιώτης κ.ά., αρκετοί τυχάρπαστοι κάπως κρατιούνται και δεν τολμάνε εύκολα να κάνουν το κακό. Υπάρχει μια συστολή, μια ντροπή, έστω και αδιόρατη, στην κοινωνία. Οταν οι άνθρωποι αυτοί χάνονται, και ο πατέρας μου ήταν ανάμεσά τους, ναι, κάτι χάνεται. Αυτοί δεν χαμπάριαζαν, δεν έβαζαν το “εγώ” μπροστά, πήγαιναν ενάντια σε κόμμα και θεό για το πιστεύω τους, για τον αγώνα και το κοινό καλό. Σήμερα υπάρχουν οι λεγόμενοι “αναθεωρητές της Ιστορίας” που αλλάζουν όλη την αλήθεια: λένε πως αν δεν υπήρχε Αντίσταση στην Κατοχή, δεν θα είχαμε και νεκρούς και άλλα τέτοια. Η απάντηση σε όλους αυτούς είναι μόνο μία: Το ίδιο ακριβώς έλεγε και ο Γκέμπελς. Αυτό ακριβώς ήταν και το επιχείρημα των Γερμανών ναζί - πως σκότωναν επειδή τους αντιστέκονταν κάτι βρομεροί κομμουνιστές. Αυτό απαντάω εγώ σε όλους αυτούς, πως μιλάνε όπως οι ναζί, και ξεμπερδεύω με τον αναθεωρητισμό τους. Από την άλλη, είδαμε τι κάνανε κι εκεί που δεν υπήρχαν κομμουνιστές...

Είναι υποχρέωση κάθε δημοκράτη πολιτικού, όχι μόνο αριστερού, να έρθει σε συνεννόηση και να γίνει πράγματι μια συν-ένωση, πάνω σε έναν, δύο, τρεις κοινούς άξονες

»Σήμερα η κατάσταση είναι γελοία - επικίνδυνη και γελοία. Το ξέρεις πως ο διοικητής του ΕΚΑΜ παραιτήθηκε για να προσφέρει, έναντι απίστευτης αμοιβής, τις υπηρεσίες του στον πρώην γ.γ. του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη; Ο ίδιος ο υπουργός της Ν.Δ. έγινε έξαλλος, αλλά -βλέπεις- ο ανιψιός του πρωθυπουργού, που προχθές πήγε στο πάρτι της Ομάδας Αλήθειας, του έκανε εξαιρετικά δελεαστική πρόταση. Αυτά δεν γίνονται! Οχι σε κράτος που να σέβεται στοιχειώδη πράγματα έστω. Και μετά με ρωτάς πώς και γιατί ξαναβγήκε ο Κυριάκος πρωθυπουργός και γιατί δεν μπήκε ο Βαρουφάκης στη Βουλή. Αυτή είναι μια μεγάλη πολιτική κουβέντα, αλλά θα πω κάποια βασικά: Καταρχάς, όλοι αυτοί εκλέγονται μέσα από μια τεράστια αποχή. Δηλαδή ένα 22% ουσιαστικά ψηφίζει αυτά τα καθάρματα. Γιατί; Γιατί έχουν πειστεί ότι δεν υπάρχει εναλλακτική.

Οτι είναι Μητσοτάκης ή αναρχία. Αυτό είναι πράγματι ένα επίτευγμα του πρώτου. Από την άλλη, και κάποιοι δεν πείθουν. Ζούμε τη συνθηκολόγηση της Αριστεράς πανευρωπαϊκά. Και δεν μιλάω μόνο για τον Τσίπρα (που, όχι, δεν τον μισώ, όπως με ρώτησες, και τα έχω ξεπεράσει τα του παρελθόντος) ή για τους Podemos. Λέω ένα αντικειμενικό γεγονός: Ο ΣΥΡΙΖΑ το ’15 -όχι ο Τσίπρας αν θες, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ και όλη η Αριστερά στην Ε.Ε.- γύρισε και είπε πως “ο νεοφιλελευθερισμός θα σας πάρει τα σπίτια, θα καταργήσει τις συλλογικές συμβάσεις, θα στείλει τα παιδιά σας στην ανεργία ή στο εξωτερικό, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση”. Φυσικά έγιναν σημαντικές αλλαγές, δεν είμαι μηδενιστής, αλλά οι προθέσεις φάνηκαν. Και κάπως έτσι, σήμερα η χώρα είναι φτωχότερη, ο μισός πληθυσμός δεν μπορεί να ζήσει με τον μισθό του.

Σκηνή από την παράσταση "Κακά Σκηνικά" | @Karol Jarek

»Μου λες πως ο Τσίπρας πήγε σε δεύτερες εκλογές. Ναι, πήγε. Και, ναι, ήταν άξιο εκ μέρους του, καθώς είπε πως δεν τήρησε τα όσα είχε υποσχεθεί, οπότε ξαναπήγε σε εκλογές, κάτι που πράγματι δεν είχε ξαναγίνει ποτέ. Αλλά ήξερε και πως θα νικήσει - ποιος θα νικούσε; Ο Μεϊμαράκης; Ούτε καν. Ηταν βέβαια μια έντιμη κίνηση εκ μέρους του Τσίπρα... Αλλά αυτά δεν έχουν τόσο νόημα σήμερα. Σήμερα ρωτάω ξανά: Υπάρχει εναλλακτική; Ναι. Η παρούσα κατάσταση το πιστεύω πως μπορεί να ανατραπεί, γιατί οι άνθρωποι απλά δεν τη βγάζουν. Δεν αντέχουν άλλο. Και είναι υποχρέωση κάθε δημοκράτη πολιτικού, όχι μόνο αριστερού, να έρθει σε συνεννόηση και να γίνει πράγματι μια συν-ένωση, πάνω σε έναν, δύο, τρεις κοινούς άξονες. Οποιος δεν το βλέπει αυτό, είναι απλώς τυφλός. Είναι ηθική μας υποχρέωση να το πράξουμε. Αν δεν γίνει, είναι απλά εγωισμός. Κατανοώ πως ένα κομμάτι της Αριστεράς είναι πολύ δύσπιστο απέναντι σε ένα άλλο, που έκανε κωλοτούμπα, οπότε χρειάζονται εχέγγυα. Ξέρεις ποια είναι αυτά; Είναι να αρχίσεις να δηλώνεις δημόσια ποιοι κάνουν κακό στον ελληνικό λαό και να δεσμευτείς να σταθείς απέναντί τους. Απέναντι στο σχέδιο “Ηρακλής”, απέναντι στις υπερεξουσίες των τραπεζών, των ενεργειακών κολοσσών κ.λπ. Το 1930, όταν ο κόσμος στη Γερμανία πείνασε, πήγε με τον Χίτλερ - αυτό θα αφήσουμε να γίνει και τώρα; Προσωπικά θεωρώ πως οφείλουμε να κάτσουμε να συζητήσουμε με οποιονδήποτε αυτή τη στιγμή ανησυχεί για τους ανθρώπους γύρω μας, για τα παιδιά μας και για το μέλλον της χώρας και να βρούμε κοινή πορεία διαφυγής.

»Δεν έμπλεξα με την πολιτική για να γίνω διάσημος. Εμπλεξα για τους επόμενους από εμένα, για το τι θα βρουν. Γιατί η αντίστασή σου τώρα είναι το αύριο του παιδιού σου. Και η παράσταση του Κακάλα, σε ένα από τα πιο αστεία και καλογραμμένα έργα που έχω διαβάσει ποτέ στη ζωή μου (και, ναι, θεωρώ τον Αποσκίτη μέγιστο θεατρικό συγγραφέα, παρά το πόσο νέος είναι ακόμα) είναι μια τέτοια πράξη: ανατρεπτική, αντίστασης. Το ίδιο το χιούμορ είναι επαναστατική πράξη, και δεν μιλάω για το απλό γέλιο, αλλά για τη στοχευμένη, ευφυή σάτιρα. Αυτή που, μέσω και του γέλιου, σε ξεσηκώνει. Είναι κάτι που οδηγεί τους ανθρώπους να συσπειρωθούν και να αντιδράσουν. Δεν τους εκτονώνει για να πάνε σπίτι ήσυχα και να κοιμηθούν μετά. Τους ξεσηκώνει! Αυτό ακριβώς κάνει και η παράσταση “Κακά σκηνικά” και είμαι ευτυχής που υπάρχω εκεί, ανάμεσα σε αυτούς τους ηθοποιούς (μέγιστοι ηθοποιοί και άνθρωποι) και συνεργάτες.

»Το έχω πει και στη Βουλή: Απορώ που δεν έχουν ανακηρύξει την τέχνη τρομοκρατική ενέργεια. Θα ήταν πολύ εύκολο γι’ αυτούς να βάλουν τους καλλιτέχνες φυλακή επί εσχάτη φροντίδα του λαού. Αλλά, μεγαλώνοντας, κατάλαβα γιατί δεν το κάνουν: γιατί ο κόσμος έχει ανάγκη την τέχνη. Τι κάνουν λοιπόν; Την πατρονάρουν. Υπάρχει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, για παράδειγμα, ένα εξαιρετικά αμαρτωλό ίδρυμα. Κάθε φορά που ακούω τη φράση «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών», ανησυχώ σοβαρά για την πατρίδα μου, για εμένα, για την τέχνη. Η τέχνη έχει πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Και θα σου πω μία αμέσως, για να τελειώνουμε με αυτό. Η τέχνη, πέρα από πολύ σκληρή δουλειά, οργάνωση, άποψη, προϋποθέτει και κάτι άλλο που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε: την ανάληψη του ρίσκου, ενός άλματος στο απόλυτο κενό, δίχως το παραμικρό δίχτυ προστασίας.

»Σκέφτομαι, βέβαια, πως μέσα στις διεθνείς πολεμικές εξελίξεις που ζούμε όλοι μας αυτή τη στιγμή, φαντάζει οξύμωρο να συζητάμε περί τέχνης, υποκριτικής και φεστιβάλ, την ώρα που ο νεοναζί Νετανιάχου και ο παρανοϊκός πλανητάρχης Τραμπ ετοιμάζονται να μας κάνουν όλους πρωταγωνιστές στο έργο “αγώνας επιβίωσης μετά από πυρηνική καταστροφή”. Στην Παλαιστίνη έχουν πεθάνει περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι, με άνω του 70% να είναι γυναίκες και παιδιά, όχι μέλη της Χαμάς. Αρα μιλάμε ξεκάθαρα για σχέδιο γενοκτονίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε αυτό το παγκόσμιο μακελειό που ετοιμάζουν, δεν υπάρχει καμία γεωπολιτική, θρησκευτική ή εθνική αιτία. Πως ο μόνος λόγος είναι τα τρισεκατομμύρια των κερδών που θα αποκομίσουν μερικοί παρασιτικοί ολιγάρχες όπλων. Οι ίδιοι και τα παιδιά τους θα είναι διακοπές σε κάποιον ιδιωτικό παράδεισο μέχρι να τελειώσει η κόλαση που ετοιμάζουν για μας. Ξέρεις τι λέω εγώ; Να τους το κάνουμε όσο πιο δύσκολο μπορούμε! Το οφείλουμε στους εαυτούς μας και στις επόμενες γενιές».

Μας λείπει πολύ ο μπαμπάς σου. Θέλεις να μας πεις κάτι γι’ αυτόν;

Μου λείπει κι εμένα απίστευτα πολύ. Αλλά θέλω να πω και κάτι ακόμα: Μερικές φορές με ρωτάνε άνθρωποι στον δρόμο: «Πώς και δεν φοβάσαι; Πώς και δεν φοβάσαι να μιλάς για ανθρώπους όπως ο Λάτσης, ο Μυτιληναίος, ο Μαρινάκης που φαίνεται πως μπορεί να είναι επικίνδυνοι; Πώς και δεν φοβάσαι να λες πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι αρχηγός μαφιόζικης οργάνωσης και όχι πρωθυπουργός, ότι είναι υπάλληλος εξαγορασμένος ή τώρα πια έχει γίνει συνέταιρος των καθαρμάτων με τα οποία κλέβει μαζί την Ελλάδα;». Τους ακούω και δεν απαντώ. Αλλά μέσα μου ξέρω πως δεν φοβάμαι - ήμουν γιος του Γιώργου Γρηγοριάδη. Ηταν στο DNA μου να μη φοβάμαι, να μιλάω και να πράττω σαν να μη φοβάμαι. Πέρα από το DNA, είχα μια διδαχή: οι γονείς διδάσκουν μόνο με τις πράξεις τους. Αυτό έκαναν και οι δικοί μου. Είμαι γιος του Γιώργου Γρηγοριάδη. Γι’ αυτό δεν φοβόμουν ούτε φοβάμαι ποτέ και κανέναν.

i] Τα «Κακά σκηνικά» συνεχίζουν σήμερα και αύριο, στις 20.00, στην Πειραιώς 260. Παίζουν: Πανάγος Ιωακείμ, Αντώνης Καφετζόπουλος, Κωνσταντίνος Κοντογεωργόπουλος, Δρόσος Σκότης, Κώστας Φιλίππογλου, με τους Κλέωνα Γρηγοριάδη, Σίμο Κακάλα, Γιάννη Στάνκογλου. Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής: Αγγελική Ποτήρη (φωνή, βιολί), Ρόλη Γιαμοπούλου (κρουστά, φωνή), Φωτεινή Τσακνάκη (πλήκτρα, φωνή), Σόφη Παπακοσμά (μπάσο). Σκηνικό: Κ. Σκουρλέτης. Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ. Κίνηση - Διδασκαλία μάσκας: Σοφία Πάσχου. Μάσκες: Μάρθα Φωκά. Εισιτήρια: aefestival.gr